Niet gedrag maar bewustzijn als impuls voor organisatieverandering

© Yulia Saponova, Dreamstime

Organisatieverandering is nagenoeg in iedere sector aan de orde. De profit verruilt de leegte van winstmaximalisatie met betekenis voor de klant. En de non profit moet bezieling gepaard laten gaan met resultaten die ertoe doen. Met welke omslag je dan ook van doen hebt, sturen op gedragsverandering volstaat niet meer om je organisatie om te turnen. Met het vergroten van zelfbewustzijn, breng je de gestokte verandering weer op gang. 

Als er iets is dat deze tijd kenmerkt, dan is het wel dat we in de ban zijn van verandering. In de meeste organisaties wordt erkend dat het roer om moet. Rotmans noemde 2014 al het kanteljaar. De meeste bedrijven beseffen zich inmiddels ook dat de echte verandering niet zozeer meer gaat zitten in het veranderen van de structuur, processen, systemen of nieuwe producten en diensten. Natuurlijk is dit alles wel nodig, maar de échte verandering ontstaat wanneer mensen veranderen.

Gestokte verandering

Dat we in een tijd leven waarin verandering aan de orde is, is niet nieuw. De afgelopen jaren is er in veel bedrijven volop aandacht geweest voor ‘de cultuurverandering’. Het punt is dat de cultuurverandering toch veelal ging om het moduleren van het gedrag van mensen.

Ter illustratie: op de training ‘klantvriendelijkheid’ leerde je vooral om de naam van de klant achter iedere zin te plakken en de vraag volgens het protocol te stellen. Ongeacht of dit nu paste bij jouzelf, bij de klant en de unieke situaties waar je steeds in verkeert. Met als gevolg dat het meeste gedrag in bedrijven ver door geprotocolleerd en geprofessionaliseerd is.

Natuurlijk aansluiten bij de klant, zit er nauwelijks meer in. Nog meer training gaat niet helpen. We moeten een laagje dieper.

Ieder mens beschikt van nature over een talent. Een definitie: ‘je talent is je volle vermogen om iets tot stand te brengen, waar een ander wat aan heeft.’ Ieder mens heeft een bron van creativiteit, voorwaartse kracht én natuurlijkheid. Ons talent wordt gedreven door de drijfveer om gezien te worden in de betekenis voor de ander. Klantgericht zijn we dus van nature. Waarom doen we het dan niet? Dat wordt verklaard door onze gewoonten. Een optelsom van tal van karaktertrekken die je als mens hebt opgebouwd om afwijzing te voorkomen. Andere woorden hiervoor zijn: overlevingsmechanisme, automatische piloot en vastgeroeste patronen. Deze kant van ons omsluit als het ware ons talent, het remt datgene wat van nature in ons schuilt.

Het echte leren dat nu nodig is in bedrijven, is het weer aanboren van het talent én het benutten ervan ten dienste van resultaat. Dit vraagt om het doorbreken van onze gewoonten. De aangeleerde ‘truukjes’ uit de klantgerichtheidstraining gaan als eerste overboord.

Begin bij jezelf

In de bedrijven waar ik dagelijks kom, wordt in de directiekamer verzucht dat ‘de medewerkers moeten veranderen’ en op de werkvloer wordt gezegd dat ‘het toch begint bij de top’. Deze grote voorwaardelijkheid, ‘eerst zij’, heeft wachten als gevolg. Het is niet alleen zonde maar het getuigt ook van een grote ondermijning van de eigen invloed. Onze invloed is vaak veel groter dan we zelf denken. Of je nu manager bent, of baliemedewerker: iedereen kan de olievlek worden voor het hele bedrijf. Hoe doe je dat?

Twee tips:

  1. Geef de beestjes een naam. Benoem de twee krachten in je zelf. Wat is jouw natuurlijke talent? En wat is de meest vernuftige truuk die je afhoudt van je talent?
  2. Kies een talentvolle stap. Besluit een talentvolle stap. Iets dat je gaat doen, waarbij je je talent voorrang geeft op je eigen gewoonte. Zoals Pieter – teamleider bij een beheerorganisatie van een grote gemeente – die zich afgelopen week bevrijdde van zijn mailbox. In plaats van de 250 openstaande e-mails te gaan beantwoorden, besloot hij met de mensen die hij écht kan helpen vanuit zijn talent in gesprek te gaan.

In welke sector je ook zit, wat de verandering ook is die je met je bedrijf voor ogen hebt, realiseer je dat iedere grote verandering het gevolg is van al dit type kleine stapjes. Maak de bedoeling van je verandering helder en zet iedereen, van directeur tot baliemedewerker, in je bedrijf aan om bij te dragen aan de verandering. Te beginnen met jezelf.

Deze blog is 15 maart 2014 verschenen op Duurzaam Nieuw Organiseren